مونوگرافی «ایلخچی»، غلامحسین ساعد، با مقدمه‌ای از جلال آل‌احمد؛ 1342 - موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی isr
مونوگرافی «ایلخچی»، غلامحسین ساعد، با مقدمه‌ای از جلال آل‌احمد؛ 1342
از مجموعه پژوهش‌های #موسسه_مطالعات_و_تحقیقات_اجتماعی
معرفی کتاب «ایلخچی» با مقدمه‌ای از جلال آل‌احمد؛ 1342
اثر غلامحسین ساعدی
کتاب «ایلخچی» نوشتهٔ غلامحسین ساعدی (۱۳۱۴–۱۳۶۴)، نویسنده و نمایش‌نامه‌نویس برجستهٔ ایرانی، پژوهشی مردم‌شناختی و جامعه‌شناسانه دربارهٔ روستای ایلخچی در آذربایجان شرقی است. این اثر که در سال ۱۳۴۲ منتشر شد، حاصل مطالعات میدانی ساعدی در این منطقه است و به بررسی دقیق فرهنگ، آداب و رسوم، ساختار اجتماعی، اقتصادی و اعتقادات ساکنان ایلخچی می‌پردازد. ساعدی با نگاهی جزئی‌نگر، زندگی روزمره، معماری سنتی، کشاورزی، مراسم مذهبی و باورهای فرقهٔ اهل حق (گوران) را توصیف می‌کند و تصویری زنده از تعامل انسان با محیط و سنت‌های پایدار ارائه می‌دهد.
ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد کتاب
ساعدی در این کتاب نه‌تنها به توصیف ظواهر فیزیکی روستا مانند کوچه‌های پیچ‌در‌پیچ، حمام‌های قدیمی و زیارتگاه‌ها می‌پردازد؛ بلکه با تحلیل مناسبات اجتماعی، نقش زنان در اقتصاد خانواده، تأثیر مدرنیته بر کشاورزی و تنش‌های بین سنت و تحول، لایه‌های پنهان جامعهٔ روستایی را آشکار می‌کند. ساعدی با ثبت اشعار محلی، قصه‌ها و مراسمی مانند «شربت وحدت» عمق پیوند مردم با اعتقاداتشان را نشان می‌دهد. این اثر علاوه‌بر ارزش ادبی، به‌عنوان سندی تاریخی و مردم‌شناختی از سبک زندگی در دهه‌های گذشتهٔ ایران اهمیت دارد و برای دانشجویان رشته‌های جامعه‌شناسی، انسان‌شناسی و ادبیات فارسی منبعی غنی محسوب می‌شود.
