معرفی بخش مطالعات شهری و منطقه‌ای
بخش مطالعات شهری و منطقه‌ای، یکی از نهادهای علمی و پژوهشی زیرمجموعه مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران است که با سابقه‌ای چند دهه‌ای، جایگاهی ممتاز در فضای آکادمیک کشور در زمینه تحلیل و فهم فرآیندهای اجتماعی-فضایی یافته است. این بخش، به عنوان بستر گفت‌وگو و تولید دانش در حوزه مطالعات شهری و منطقه‌ای، با اتکا به سنت‌های فکری علوم اجتماعی، و با نگاهی انتقادی و تحلیلی به پدیده‌های فضامند، همواره در پی بازخوانی تحولات ساختاری و تجربیات زیسته در بافت‌های متنوع شهری و منطقه‌ای ایران بوده است.
فعالیت‌های بخش بر تلاقی سه حوزه اساسی استوار است: مطالعات شهری، تحلیل‌های منطقه‌ای و سیاست‌گذاری فضایی. بر این اساس، پژوهش‌های گروه نه صرفاً ناظر به فرم و کالبد شهر، بلکه به کنش‌های اجتماعی، روابط قدرت، سازوکارهای نابرابری فضایی، و پویایی‌های فرهنگی-اقتصادی‌ای می‌پردازد که در درون فضاهای شهری و مناطق پیرامونی به وجود می‌آیند، بازتولید می‌شوند یا به چالش کشیده می‌شوند.
در طول سال‌های فعالیت، این بخش با بهره‌گیری از همکاری استادان برجسته دانشگاه تهران و سایر دانشگاه‌ها، و نیز جذب پژوهشگران جوان و خلاق، توانسته است در زمینه‌هایی چون تحلیل فقر شهری، سیاست‌گذاری مسکن، برنامه‌ریزی مشارکتی، عدالت فضایی، مهاجرت داخلی، توسعه ناحیه‌ای، تاب‌آوری شهرها در برابر بحران‌های زیست‌محیطی و اجتماعی، و نیز خوانش انتقادی از الگوهای توسعه شهری، پژوهش‌های متعددی انجام دهد. این پژوهش‌ها، اغلب در تعامل با نهادهای اجرایی، سازمان‌های غیردولتی و جامعه مدنی صورت گرفته‌اند تا پیوند میان دانش دانشگاهی و تجربه زیسته اجتماعی تقویت شود.
اهداف گروه:
از جمله اهداف کلیدی این بخش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تولید و بازتولید نظریه‌های بومی در زمینه فضا، شهر و منطقه
- نقد رویکردهای تقلیل‌گرایانه و فناورمحور در سیاست‌گذاری شهری
- ارتقای عدالت فضایی و توسعه پایدار در برنامه‌ریزی‌های شهری و منطقه‌ای
- مطالعه تطبیقی تحولات شهری در ایران و سایر کشورهای جهانی جنوب
- تربیت نسل جدیدی از محققان، کنشگران و برنامه‌ریزان اجتماعی با رویکردی انتقادی
در نهایت، بخش مطالعات شهری و منطقه‌ای، بر آن است تا با فراهم ساختن فضای تبادل میان‌رشته‌ای، نه‌تنها به تعمیق دانش نظری و تجربی درباره فضاهای زیست انسانی در ایران بپردازد، بلکه بتواند سهمی مؤثر در شکل‌دهی به گفتمان عمومی و سیاست‌گذاری‌های آگاهانه در عرصه مسائل شهری و منطقه‌ای ایفا کند.
